Tahran’da suikastla öldürülen Hamas lideri İsmail Haniye kimdir?

Tarihi Filistin topraklarının Askalan (Aşkelon) kentinden göçe zorlanan Filistinli bir ailenin çocuğu olarak 29 Ocak 1963’te Gazze’deki Şati Mülteci Kampı’nda dünyaya gelen İsmail Haniye, 1987’de Gazze İslam Üniversitesinden mezun oldu.

İsmail Haniye’nin üniversiteyi bitirdiği 1987 yılında bir grup Filistinli Müslüman entelektüel ve aktivist, Şeyh Ahmed Yasin liderliğinde Hamas‘ı kurdu. İsmail Haniye de Müslüman Kardeşler Teşkilatı‘nın (İhvan) bir kolu olan harekete katılanlar arasında yer aldı.

1989’da I. İntifada’ya katıldığı ve Hamas üyesi olduğu gerekçesiyle tutuklanan İsmail Haniye, 1992’de serbest bırakıldıktan sonra, İsrail tarafından diğer İslami Cihad ve Hamas üyesi 415 kişilik grup ile Güney Lübnan‘a sürüldü, ertesi yıl Gazze’ye geri döndü.

Hayatı boyunca direnişin içerisinde yer alan biri olarak mücadeleci kişiliğiyle öne çıkan İsmail Haniye, “Hamas’ın özel güvenliğinin sorumlusu olduğu” suçlamasıyla 1987’de 18 gün, 1988’de 6 ay ve 1989’da 3 yıl olmak üzere İsrail hapishanelerinde tutuklu kaldı.

Hamas lideri Şeyh Yasin, 1997 yılında İsrail hapishanesinden çıktığında, İsmail Haniye, kendisinin en yakın yardımcılarından biri oldu. İsmail Haniye, 1999’dan 2004’e kadar, Hamas lideri Şeyh Yasin’in özel kalem müdürlüğünü yaptı.

Hamas lideri İsmail Haniye, Ekim 2006’da Gazze’de konvoyuna düzenlenen saldırıdan ve Mayıs 2007’de İsrail’in evini hedef alan füze saldırısından kurtuldu. İsmail Haniye ayrıca İsrail’in Filistinlilere karşı şiddet ve baskı uygulamayı bırakması halinde kendilerinin de şiddet içeren direniş tarzını terk edebilecekleri yönünde açıklamalarda bulundu.

Filistin Başbakanı oldu

İsmail Haniye, Hamas lideri Halid Meşal‘in Şam’da sürgünde bulunmasından dolayı Filistin Yasama Konseyi seçimlerinde Hamas’ın yürüttüğü kampanyaya da liderlik etti. Hamas, Filistin meclisindeki 132 sandalyeden 76’sını kazanarak seçimden zaferle çıktı. İsmail Haniye, 16 Şubat 2006’da Hamas’ın başbakan adayı olarak açıklandı.

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas hükümeti kurma görevini Hamas’a verdi. O döneme kadar Filistin’i yöneten Fetih hareketi ile haftalarca süren koalisyon görüşmelerinin neticesiz kalması üzerine İsmail Haniye, Hamas üyeleri ve teknokratlardan oluşturduğu kabineyi ilan ederek hükümeti kurdu.

ABD ve İsrail’in karşı çıkmasına rağmen İsmail Haniye’nin başbakanlığı, 19 Şubat’ta Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas tarafından onaylandı.

Gazze Şeridi’ndeki Hamas ile Fetih arasındaki çatışmaların Haziran 2007’de zirveye çıkması üzerine İsmail Haniye, Filistin Devlet Başkanı Abbas tarafından başbakanlık görevinden alındı.

Hamas Siyasi Büro Başkanı oldu

İsmail Haniye, ilk kez Hamas’ın Siyasi Büro Başkanlığı için Mayıs 2017’de yapılan seçimde Halid Meşal’in yerine seçildi.

Hamas Genel Şura Konseyi, 1 Ağustos’ta, 2021-2025 dönemi siyasi büro başkanlığı için isim belirlemek üzere toplandı. İsmail Haniye, Hamas’ın her 4 yılda bir gizlilikle yürüttüğü bu seçimlerde ikinci kez Siyasi Büro Başkanı oldu.

1980’lerden bu yana hareketin bir parçası olan İsmail Haniye, son birkaç yıldır Katar‘da sürgünde yaşıyordu.

İsrail ordusu ailesini hedef aldı

İsrail’in 10 Kasım 2023’te Gazze kentinde yerinden edilmiş kişilerin bulunduğu bir okulu hedef alması sonucu İsmail Haniye’nin torunlarından biri hayatını kaybetti.

İsrail ordusu, 10 Nisan’da Ramazan Bayramı dolayısıyla Gazze kentinin batısındaki Eş-Şati Mülteci Kampı sakinleri ve yakınlarıyla bayramlaşmaya giden Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail İsmail Haniye’nin ailesinden birçok kişinin bulunduğu aracı hedef aldı.

Saldırıda 3 oğlu ve 4 torununu kaybeden İsmail Haniye, ölüm haberini aldığında “Allah’tan geldik Allah’a döneceğiz” ifadelerini kullandı.

“Çocuklarının Gazze’yi terk etmediğini, Kudüs’ün ve Mescid-i Aksa’nın kurtuluşu yolunda hayatlarını feda ettiğini” söyleyen İsmail Haniye, “Çocuklarım Gazze’de kaldılar ve Gazze’yi terk etmediler. Tüm halkımız evlatlarının kanlarıyla büyük bir bedel ödüyor. Ben de onlardan biriyim. İsrail’e yıkımla, katliamla, yok etmeyle alamadığını müzakere masasında da almayacağını söylüyoruz. Oğullarımın kanı Gazze’deki şehit halkımızın kanından daha kıymetli değildir.” değerlendirmesinde bulundu.

“Ailemin 60’a yakın ferdi savaşta şehit oldu ve onlar ve halkımız arasında hiçbir fark yok.” diye konuşan İsmail Haniye, “Kayıplarımız ne kadar büyük olursa olsun, İsrail’in yaptığı şantaja boyun eğmeyeceğiz, taviz vermeyeceğiz.” dedi.

İsmail Haniye’nin, İsrail ordusunun Ramazan Bayramı’nda düzenlediği saldırıda yaralanan torunu Melek İsmail Haniye de tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.

13 çocuğu bulunan İsmail Haniye’nin Gazze kentinin batısında yer alan Sahil Mülteci Kampı’ndaki evi de saldırılarda bombalandı.

Yeni İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan‘ın yemin törenine katılmak için Tahran’da bulunan İsmail Haniye, ikamet ettiği konuta düzenlenen saldırı sonucu yaşamını yitirdi.